Tư tưởng Hồ Chí Minh xác định lý tưởng của thanh niên hiện nay

Trong thư gửi thanh niên và nhi đồng toàn quốc nhân dịp Tết nguyên đán năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: ‘’Một năm khởi đầu từ mùa xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội’’. Theo quy luật của thiên nhiên, mùa xuân là mùa đầu tiên khởi đầu cho một năm theo chu kỳ Xuân - Hạ - Thu - Đông; theo quy luật phủ định của phủ định thì mùa xuân vừa là cái kết thúc lại vừa là cái mở đầu, nó kết thúc cho một năm cũ và mở đầu cho một năm mới. Tính chất phủ định ở đây, xét về cả mặt thiên nhiên lẫn xã hội, đều có sự kế thừa và phát triển. Đúng vậy, về thiên nhiên thì cây cối ở mùa đông - mùa của cuối năm thường bị khô héo, rụng lá nhưng khi sang mùa xuân thì cây cối lại đâm chồi, nảy lộc, xanh tươi đầy sức sống. Thời tiết mùa đông giá lạnh thì mùa xuân lại ấm áp. Về mặt con người thời trai trẻ, khi bước vào mùa xuân cũng là lúc người ta thêm một tuổi, cơ thể phát triển hơn, trí tuệ, tư duy cũng phát triển hơn và cả mơ ước, khát vọng ở tuổi trẻ cũng tràn đầy, mãnh liệt. Như vậy bằng một sự liên tưởng hết sức lôgíc và thực tiễn, Hồ Chí Minh đã chỉ ra : Mùa xuân là mùa đẹp nhất trong năm. Tuổi trẻ là tuổi đẹp nhất của cuộc đời con người. Từ đó Người đi đến chân lý: ‘’Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội’’. Rõ ràng ở đây Hồ Chí Minh đã rất đề cao vai trò của thanh niên trong xã hội; chính họ là những người sẽ làm cho đất nước tươi đẹp như mùa xuân, đáp ứng được ước nguyện của nhân dân. Trong sự nghiệp chống ngoại xâm bảo vệ Tổ quốc, đã có hàng triệu thanh niên lên đường ra trận, dũng cảm chiến đấu, hy sinh cuộc đời thanh xuân đẹp nhất của mình, góp sức quan trọng cùng toàn dân tộc đánh thắng hai kẻ thù hùng mạnh của thời đại là thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, đem lại độc lập, tự do cho Tổ quốc. Tại sao thanh niên trong thời kỳ kháng chiến lại hoàn thành được sứ mệnh vinh quang bằng xương máu? Bởi họ có lý tưởng sống đúng đắn và cao đẹp : Tất cả cho Tổ quốc quyết sinh!

Còn ngày nay, thanh niên vẫn là một bộ phận quan trọng của xã hội, chiếm 36% trong tổng số 80 triệu dân số cả nước và chiếm 55,5% lực lượng lao động của toàn xã hội. Thanh niên ngày nay không chỉ đông về mặt số lượng mà còn không ngừng được nâng cao về chất lượng; thể lực, trí tuệ ngày càng phát triển, được học hành cao hơn, tiếp thu nhiều với công nghệ hiện đại. Sứ mệnh xây dựng Việt Nam thành một quốc gia hùng mạnh đang đặt lên vai thanh niên; chính họ phải lĩnh sứ mệnh vô cùng cao cả và thiêng liêng này bởi họ là chủ nhân, là tương lai, là ‘’mùa xuân’’ của dân tộc. Nhưng nhìn thẳng vào thực tế hiện nay, khi đất nước ta đang có nguy cơ tụt hậu về kinh tế, tệ nạn xã hội ngày một gia tăng thì thanh niên chưa chứng tỏ đầy đủ được vai trò, trọng trách của mình trước sứ mệnh của đất nước. Đó là một bộ phận không nhỏ thanh niên lý tưởng sống còn mờ nhạt. Dưới tác động của cơ chế thị trường, nhiều thanh niên chạy theo lối sống thực dụng của đồng tiền, lo ăn chơi, hưởng thụ, sa vào các tệ nạn xã hội. Kết quả điều tra cho thấy trong tổng số người nghiện ma tuý thì thanh niên chiếm hơn 70%; cả nước có 63.000 người bị nhiễm HIV thì thanh niên chiếm khoảng 61%. Mỗi năm trong cả nước có từ 1,2 triệu đến 1,4 triệu ca nạo phá thai thì lứa tuổi thanh niên chưa kết hôn chiếm 25%; 70,1% sinh viên nam và 62% sinh viên nữ ở thành phố coi sinh hoạt tình dục là một trò giải trí; 30-40% nam nữ thanh niên từ 15-25 tuổi thừa nhận đã có quan hệ tình dục trước hôn nhân! Một điều không khỏi băn khoăn là tội phạm trong con cái những người có chức quyền có nguy cơ gia tăng mạnh. Những thanh niên này thường được bố mẹ nuông chiều, thiếu sự giáo dục, lại cậy thế bố mẹ có quyền chức, giàu có nên sống buông thả.

Cùng với việc gia tăng tội phạm trong thanh niên thì nạn chảy máu chất xám trong giới trí thức thanh niên cũng là vấn đề bức xúc. Nhiều thanh niên sau khi được nhà nước cho đi du học bằng tiền của nhân dân đã định cư ở nước ngoài không trở về, hoặc có trở về cũng đi làm cho các liên doanh nước ngoài để thu nhập cao. Đất nước ta bị tàn phá bởi chiến tranh, thiên tai, bởi do sai lầm, nạn quan liêu, tham nhũng; nguồn tài nguyên thiên nhiên lại nghèo nàn vì vậy chất xám là vô cùng quan trọng trong việc đưa nước ta từng bước thoát khỏi nghèo đói, trở thành một nước phát triển. Nạn chảy máu chất xám trong giới thanh niên trí thức ngoài một phần nguyên nhân do hoàn cảnh kinh tế, do ta chưa biết trọng nhân tài thì điều quan trọng phải là do chính họ đã chạy theo lý tưởng sống Tư bản mà quên đi Tổ quốc - chính là nơi mình đã được sinh ra và nuôi dưỡng nên người. Thay vì họ phải chung sức lực, trí tuệ cùng nhân dân xây dựng, phát triển đất nước thì họ lại chạy theo lối sống cá nhân, hưởng thụ.

Để thanh niên ngày nay trở thành trụ cột của nước nhà không chỉ ở hiện tại mà ngay cả trong tương lai thì vấn đề sống còn là thanh niên phải xác định được cho mình một lý tưởng; sau khi đã xác định được phải phấn đấu để thực hiện lý tưởng đó. Chỉ có như thế thanh niên Việt Nam mới có thể hoàn thành được sứ mệnh mà đất nước giao phó và có thể ngẩng cao đầu với thanh niên thế giới. Vậy lý tưởng của thanh niên ngày nay là gì? Mỗi thanh niên sẽ có quan niệm riêng của mình về lý tưởng, tuỳ thuộc vào hoàn cảnh, trình độ, cách sống của mình nhưng nếu lý tưởng đó chỉ phục vụ cho riêng lợi ích cá nhân của mình thì chỉ là lối sống vị kỷ, cá nhân. Còn lý tưởng đó phù hợp với xu thế chung của đại đa số thanh niên, và mang lại lợi ích cho dân tộc đó mới thật sự là lý tưởng. Cũng giống như cái Riêng và cái Chung, lý tưởng riêng của mỗi cá nhân thanh niên phong phú hơn lý tưởng chung nhưng lý tưởng chung bao quát và sâu sắc hơn. Hồ Chí Minh đã từng dạy thanh niên: ‘’Chúng ta không một phút nào được quên lý tưởng cao cả của mình là phấn đấu cho Tổ quốc ta hoàn toàn độc lập, cho chủ nghĩa xã hội hoàn toàn thắng lợi trên đất nước ta …’’. Đây là lý tưởng của thanh niên bấy giờ mà Hồ Chí Minh coi là thiêng liêng ‘’không một phút nào được quên’’. Theo khái niệm về chân lý thì: ‘’Chân lý là tri thức phù hợp với khách thể mà nó phản ánh và được thực tiễn kiểm nghiệm’’.Vì chân lý là những nhận thức phù hợp khách quan và được thực tế chứng minh nên có thể coi chân lý đứng về mặt phương pháp nó như một ngọn đèn pha trong đêm soi đường cho lý tưởng. Chân lý xét về mặt xã hội nó là cái cao cả và thường là cái cao cả tương đối vì tính tương đối của chân lý, phụ thuộc vào mỗi thời đại khác nhau. Con người ta luôn khát vọng hướng tới cái cao cả tức là hướng tới chân lý, những người sống phấn đấu hướng tới cái cao cả thường được gọi là người có lý tưởng. Như vậy chân lý không chỉ là ngọn đèn pha mà còn là cái đích của lý tưởng.

Vì thực tiễn là tiêu chuẩn của chân lý, nhưng khi xem thực tiễn với vai trò tiêu chuẩn của chân lý thì phải xét trên quan điểm phát triển. Không thể lấy thực tiễn của ngày hôm qua để làm chân lý cho ngày hôm nay mà phải lấy thực tiễn của ngày hôm nay thậm chí cả thực tiễn của ngày mai để làm tiêu chuẩn cho chân lý. Trong lý tưởng cũng vậy, tuỳ thuộc vào hoàn cảnh lịch sử của đất nước mà xác định lý tưởng; lý tưởng của ngày hôm nay không thể hoàn toàn giống lý tưởng của ngày hôm qua. Ngày nay đất nước ta đã hoàn toàn độc lập, vậy lý tưởng ‘’phấn đấu cho Tổ quốc ta hoàn toàn độc lập’’ không còn đặt ra mà chúng ta chỉ còn nhiệm vụ giữ vững nền độc lập mà chúng ta đã giành được. Chủ nghĩa xã hội là một chủ nghĩa cao cả và tốt đẹp, điều này đã được thực tiễn kiểm nghiệm vì hiện nay ở ngay cả các nước Tư bản chủ nghĩa phát triển như Mỹ, Anh, Pháp, tuy kinh tế phát triển nhưng vẫn đầy rẫy mâu thuẫn và hiểm hoạ về nguyên tử, chiến tranh, khủng bố, phân biệt chủng tộc, ô nhiễm môi trường, bệnh tật vv… Chủ nghĩa xã hội là xã hội tiến bộ, văn minh, nhưng để đạt được cần phải có một thời kỳ quá độ . Mác cho rằng việc chuyển tiếp từ xã hội này sang xã hội kia cần phải trải qua một thời kỳ quá độ. Mặt khác chúng ta phải hiểu rằng lời Hồ Chí Minh dạy thanh niên không phải cho một thế hệ mà cho nhiều thế hệ thanh niên kế tiếp nhau phấn đấu thực hiện. Nước ta sau khi đã giành được độc lập, chúng ta đã quá chủ quan và nóng vội, những tưởng rằng đến kẻ thù hùng mạnh, giàu có như Pháp, Mỹ mà chúng ta còn đánh thắng thì việc xây dựng xã hội chủ nghĩa sẽ không có gì khó khăn, cản trở; chỉ cần có chính quyền cộng sản, chúng ta sẽ có tất cả, và để mau chóng đạt được điều mong muốn, chúng ta đã đặt quan hệ sản xuất lên hàng đầu, vượt xa với trình độ nhất định của lực lượng sản xuất. Hậu quả, nước ta đã rơi vào tình trạng khủng hoảng. Từ năm 1986, với sự đổi mới của Đại hội VI, chúng ta đã nhìn ra sai lầm và khắc phục sai lầm, chúng ta nhìn nhận lại thời kỳ quá độ là lâu dài và gián tiếp vì vậy việc thực hiện thắng lợi chủ nghĩa xã hội trên đất nước ta là một công việc gian khổ và rất lâu dài, nhưng ‘’Đảng và nhân dân ta quyết tâm xây dựng đất nước Việt Nam theo con đường xã hội chủ nghĩa trên nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh’’ để xây dựng nước ta thành một nước: ‘’Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh ‘’

Kế thừa lời dạy về lý tưởng cho thanh niên của Hồ Chí Minh, kết hợp với thực tiễn ngày hôm nay của đất nước, thanh niên có thể xây dựng cho mình một chân lý - một lý tưởng: Không ngừng phấn đấu xây dựng Việt Nam trở thành một nước ‘’Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh’’. Tất nhiên sự nghiệp to lớn này là của toàn dân tộc nhưng thanh niên giữ một vai trò quan trọng, bởi sự nghiệp này không phải một sớm một chiều mà đạt được; cần có thời gian, ngắn hay dài tuỳ thuộc vào sự phấn đấu của chúng ta. Thanh niên là lớp người trẻ tuổi sẽ kế tục và biến sự nghiệp này thành hiện thực.